Ελούντα –Νεάπολη – Κριτσά Δείτε όλες τις διαδρομές
Με αφετηρία την πόλη του Αγίου Νικολάου αφού επισκεφτούμε τους Ναούς της «Βρεφοτρόφου» και του Αγίου Νικολάου στον Όρμο, θα ακολουθήσουμε τη διαδρομή προς την Ελούντα όπου θα επισκεφτούμε την Παλαιοχριστιανική Βασιλική.
Αφήνοντας τον γραφικό κόλπο της Ελούντας με το ενετικό κάστρο της Σπιναλόγκας θα κατευθυνθούμε βόρεια στον Σκινιά, όπου θα επισκεφτούμε το Ναό του Αγίου Γεωργίου και λίγο νοτιότερα τις Μονές Αρετίου και Καρδαμούτσας, κοντά στο χωριό Καρύδι.
Στις Δωριές θα επισκεφτούμε το Ναό του Αγίου Κωνσταντίνου, στην τοποθεσία Σύρμεσο τους Ναούς του Αγίου Αντωνίου και της Αγίας Βαρβάρας και στο γραφικό χωριό Φουρνή το Ναό της Αγίας Άννας.
Αφήνοντας πίσω το γυμνό τοπίο των ορεινών χωριών του πάνω Μεραμβέλου θα επισκεφτούμε τη Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Κεράμου στο Καστέλλι, τον Άγιο Ονούφριο στη Βουλισμένη και την Κεραγωνιώτισσα στην Λατσίδα πριν να φθάσουμε στη Ιερά Μονή του Αγίου Γεωργίου Σεληνάρι.
Νότια από το Βραχάσι θα επισκεφτούμε τη Μονή του Αγίου Γεωργίου του Βραχασώτη και αφού επιστρέψουμε στην Νεάπολη τη Μονή Φραρώ και τη Μεγάλη Παναγιά.
Στο ημιορεινό τοπίο κοντά στο χωριό Βρύσες βρίσκονται οι Μονές Κουφής Πέτρας και Κρεμαστών.
Ακολουθώντας ανατολικά την κοιλάδα της Νεάπολης θα επισκεφτούμε στο Χουμεριάκο το Ναό της Παναγίας Κουμπελίδικης, στις Λίμνες τον Άγιο Ιωάννη το Θεολόγο και στα Λακώνια το Ναό του Μιχαήλ Αρχαγγέλου.
Συνεχίζουμε νότια στο γραφικό κεφαλοχώρι της Κριτσάς όπου βρίσκεται η Παναγιά η Κερά ένας από τους σημαντικότερους τοιχογραφημένους Ναούς της Κρήτης.
Στην Κριτσά με την μεγάλη παράδοση θα επισκεφτούμε επίσης τους Ναούς του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, της Οδηγήτριας, του Άη Γιώργη του Καβουσιώτη και του Άη Γιάννη.
Νοτιότερα στο χωριό Κρούστα θα συναντήσουμε τους Ναούς του Αγίου Γεωργίου και του Αγίου Ιωάννου στους Λάκκους και πριν επιστρέψουμε στον Άγιο Νικόλαο θα περάσουμε από την Πρίνα, όπου βρίσκεται ο Ναός του Αγίου Γεωργίου.
Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου (Πρίνα)
Μονόχωρος καμαροσκέπαστος Ναός μετοιχογραφίες οι οποίες χρονολογούνται στους πρώτους αιώνες της Ενετοκρατίας.
Ιερός Ναός Αγίου Ιωάννη στους Λάκκους
Ο μικρός ναός του Αγίου Ιωάννη βρίσκεται εντός του ερειπωμένου από δεκαετίες οικισμού των Λάκκων, ΒΑ του Κρούστα. Ο ναός που είχε κατασκευασθεί στη θέση παλαιότερου, μεγαλύτερου ναού, τοιχογραφήθηκε το 1347/48 από τον άρχοντα Ιωάννη Κλόντζια, όπως μας πληροφορεί η κτητορική επιγραφή στον δυτικό τοίχο. Το εικονογραφικό πρόγραμμα, όπως ήταν καθιερωμένο για τις μικρές μονόχωρες […]
Ιερός Ναός Κάτω Αγίου Γεωργίου (Κρούστας)
Μονόχωρος καμαροσκέπαστος Ναός που κοσμείται από λιθόγλυπτα ενετικής περιόδου. Οι τοιχογραφίες είναι του 13ου αιώνα.
Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου Καβουσιώτη (Κριτσά)
Ο μικρός Ναός είναι μονόχωρος καμαροσκέπαστος με τοιχογραφίες του 14ου αιώνα που απεικονίζουν ευαγγελικές σκηνές, σκηνές από τον κύκλο το Αγίου Γεωργίου και Αγίους.
Ιερός Ναός Οδηγήτριας (Κριτσά)
Ο δίκλιτος Ναός του 19ου αιώνα είναι αφιερωμένος στα Εισόδια της Θεοτόκου και τον Άγιο Χαράλαμπο. Η ιδιαιτερότητα του Ναού είναι ότι συνδυάζει στοιχεία της βυζαντινής, ενετικήςκαι Οθωμανικής αρχιτεκτονικής. Εδώ φυλάσσονται πολλές φορητές εικόνες με σημαντικότερη της Παναγιάς Γαλακτοτροφούσας.
Ιερός Ναός Αγίου Ιωάννη Προδρόμου (Κριτσά)
Μικρός καμαροσκέπαστος Ναός που αναστηλώθηκε πρόσφατα. Οι τοιχογραφίες, είναι του 1359-60 με πιο ξεχωριστές εκείνες της ανατολικής πλευράς που απεικονίζουν επιμέρους σκηνές από τη Δευτέρα Παρουσία, με τους κολασμένους.
Ιερός Ναός Παναγίας Κεράς (Κριτσά)
Νότια και σε απόσταση περίπου 500 μ. από τον οικισμό της Κριτσάς βρίσκεται ο τρίκλιτος, θολοσκεπής, με τρούλλο στο κεντρικό κλίτος ναός της Παναγίας της Κεράς. Ο ναός αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα επισκέψιμα μνημεία της Κρήτης λόγω του εκτεταμένου και καλά διατηρημένου τοιχογραφικού διακόσμου από διάφορες περιόδους της βυζαντινής ζωγραφικής. Ο αρχικός ναός, το […]
Ιερός Ναός Μιχαήλ Αρχαγγέλου (Λακώνια)
Ο μονόχωρος, λιτός εξωτερικά, ναός του Μιχαήλ Αρχαγγέλου, στις νότιες παρυφές του οικισμού Λακώνια, φέρει στο εσωτερικό του ένα από τα καλύτερα διατηρούμενα τοιχογραφικά σύνολα του 15ου αι. στην Κρήτη, ιστορημένο το 1431/32. Το εικονογραφικό πρόγραμμα στον κυρίως ναό περιέχει πέντε μόνο σκηνές από τον ευαγγελικό κύκλο, καθώς και τέσσερις σκηνές σε ένα συνεπτυγμένο κύκλο […]
Ιερός Ναός Αγίου Ιωάννη Θεολόγου (Λίμνες)
Ο μονόχωρος καμαροσκεπής Ναός του Αγίου Ιωάννη Θεολόγου χρονολογείται το 1310. Από τις τοιχογραφίες που διασώζονται μεγάλο μέρος τους καλύπτεται από την ιστόρηση της Σταύρωσης και της Ανάληψης.
Ιερός Ναός Παναγίας Κουμπελίδικης ή Κουμπελίνας (Χουμεριάκος)
Ο ναός της Παναγίας της Κουμπελίνας ή Κουμπελίδικη (δηλαδή με τρούλλο) είναι κτισμένη στον αρχιτεκτονικό τύπο του απλού εγγεγραμμένου, σταυροειδούς με τρούλλο. Μεταγενέστερα προστέθηκε δυτικά ευρύς καμαροσκέπαστος, εγκάρσιος νάρθηκας. Λείψανα τόξου στα δυτικά της βόρειας όψης δείχνουν ότι αρχικά υπήρχε στην ίδια θέση θολοσκέπαστος νάρθηκας. Ο μεταγενέστερος νάρθηκας μπορεί να χρονολογηθεί στους δύο τελευταίους αιώνες […]
Ιερός Ναός Αγίου Ονούφριου (Βουλισμένη)
Ο μονόχωρος ναός του Αγίου Ονουφρίου βρίσκεται βόρεια του χωριού Βουλισμένη, σε πλάτωμα στην κορυφή ενός μικρού λόφου. Πιθανόν υπήρξε καθολικό μίας εγκαταλελειμμένης σήμερα μονής -ήδη από τις αρχές του 20ου αι.-, χωρίς καμιά γνωστή αναφορά στις πηγές γι αυτήν. Τα ισόγεια κτήρια του συγκροτήματος διατάσσονται γύρω από τον ναό σε σχήμα Γ, στα βόρεια […]
Ιερός Ναός Μεγάλη Παναγία (Νεάπολη)
Ο μητροπολιτικός ναός, ο αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου, υψώνεται μεγαλοπρεπής στο βόρειο άκρο της κεντρικής πλατείας της Νεάπολης. Η ανέγερσή του στο γύρισμα του 19ου προς τον 20ο αι. διήρκεσε πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα λόγω των οικονομικών δυσχερειών της εποχής. Είχε θεμελιωθεί το έτος 1889 από τον επίσκοπο Μελέτιο Χλαπουτάκη, οικοδομήθηκε κατά το μεγαλύτερο […]
Ιερός Ναός Μεταμόρφωσης του Σωτήρος (Νεάπολη)
Ο δίκλιτος Ναός βρίσκεται στο κοιμητήριο της Νεάπολης και είναι αφιερωμένος στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος και τους Αγίους Πάντες. Το βόρειο κλίτος αποτελούσε τον αρχικό πυρήνα του Ναού, σε αντίθεση με το νότιο κλίτος που είναι μεταγενέστερο. Οι τοιχογραφίες χρονολογούνται στα τέλη του 13ουκαι τις αρχές του 14ου αιώνα με σημαντικότερη την απεικόνιση του θηλασμού […]
Ιερός Ναός Αγίας Άννας (Φουρνή)
Ο καμαροσκέπαστος ναός της Αγίας Άννας χρονολογείται με βάση τα τεχνοτροπικά χαρακτηριστικά του τοιχογραφικού διακόσμου που διασώζεται στη βόρεια και ανατολική πλευρά του, στον ύστερο 14ο-πρώιμο 15ο αι. Ο ναός εσωτερικά διαρθρώνεται πλαστικά με σειρά αβαθών τόξων, ενώ πλαστική διαμόρφωση φέρει και στην κόγχη του ιερού, όπου ανοίγεται πεντάλοβο, οξυκόρυφο άνοιγμα, στοιχείο μοναδικό στην Κρήτη, […]
Ιερός Ναός Αγίας Βαρβάρας (Συρμέσο)
Ο καμαροσκέπαστος μονόχωρος Ναός της Αγίας Βαρβάρας υπήρξε καθολικό Μονής στα χρόνια της Ενετοκρατίας, τα κτίρια της οποίας διακρίνονται γύρω από αυτόν. Ιδιαίτερα εντυπωσιακή είναι η απεικόνιση της Αγίας Βαρβάρας στο τύμπανο του ημικυκλικού ανακουφιστικού τόξου.
Ιερός Ναός Αγίου Αντωνίου (Συρμέσο)
Ο Ναός υπήρξε καθολικό ομώνυμης Μονής του 16ου αιώνα. Πρόκειται για ένα μονόχωρο καμαροσκέπαστο Ναό, με ανακουφιστικό ημικυκλικό τόξο στη νότια είσοδο. Η δυτική πλευρά συνδέεται με τον κυρίως Ναό με τοξωτό νάρθηκα, ενώ γύρω από το καθολικό μπορούμε να διακρίνουμε τα ερείπια της Μονής, η οποία εγκαταλείφθηκε μετά από την καταστροφή της κατά την […]
Ιερός Ναός Αγίου Κωνσταντίνου (Δωριές)
Ο δίκλιτος ναός στις Δωριές, αφιερωμένος στον Άγιο Κωνσταντίνο και τον Τίμιο Σταυρό, αποτελούσε το καθολικό μίας σχετικά μικρής μονής από την οποία διασώζονται λίγα κτίσματα, με σημαντικότερο ένα καμαροσκέπαστο κτήριο στα βόρεια του ναού. Η πρώιμη ιστορία της μονής, αν και άγνωστη στις λεπτομέρειές της, μαρτυρεί τη λειτουργία της κατά την ύστερη περίοδο της […]
Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου (Σκινιάς)
Μονόχωρος καμαροσκέπαστος Ναός στον οποίο αναγνωρίζονται δυο οικοδομικές φάσεις. Η νεώτερη στην οποία ανήκει και ο τοιχογραφικός του διάκοσμος χρονολογείται στον 14ο αιώνα.
Ιερός Ναός Παλαιοχριστιανικής Βασιλικής (Ελούντα)
Στη θέση της αρχαίας πόλης Ολούς, στον ισθμό του Πόρου, την πρώτη βυζαντινή περίοδο αναπτύχθηκε ο οικισμός Άλυγγος (Alyngos), όπως ονομαζόταν η Ελούντα στις πηγές των αρχών του 6ου αι. Τα σημαντικότερα ανεσκαμμένα μνημεία του οικισμού παραμένουν ως σήμερα οι δύο παλαιοχριστιανικές βασιλικές του 5ου αι., στους όρμους Πόρο και Κολοκύθα του μεγάλου φυσικού λιμένα […]
Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου στον Όρμο
Ο Ναός του Αγίου Νικολάου βρίσκεται, στο μικρό όρμο όπου προσάραζαν τα πλοία κατά την βυζαντινή και ενετική περίοδο. Πρόκειται για έναν πανάρχαιο Ναό με τρούλο, έναν από τους ελάχιστους της Πρωτοβυζαντινής Περιόδου που σώζονται στην Κρήτη, με εντυπωσιακή αψίδα στο ιερό. Χτίστηκε πριν την αραβική κτήση γι’ αυτό και οι αρχικές τοιχογραφίες του 8ου-9ου […]
Ιερός Ναός Βρεφοτρόφου (Άγιος Νικόλαος)
Ο ιδιαίτερα επιμήκης ναός της Παναγίας στον παλαιό πυρήνα της πόλης του Αγίου Νικολάου, είναι αποτέλεσμα δύο διαδοχικών επεκτάσεων προς τα δυτικά του αρχικού μονόχωρου καμαροσκέπαστου ναού. Ο αρχικός ναός και η πρώτη επέκτασή του φέρουν δύο στρώματα τοιχογραφιών, από τα οποία το παλαιότερο των πρώτων δεκαετιών του 14ου αι. εντοπίζεται κυρίως στο ανατολικό τμήμα […]
Ιερά Μονή Κρεμαστών
Η μονή Κρεμαστών βρίσκεται σε απόσταση 2,5 χλμ. περίπου από τη Νεάπολη, στις πλαγιές του όρους Καβαλλαρά, στη διαδρομή προς το Οροπέδιο Λασιθίου. Σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή στο υπέρθυρο του καθολικού, ιδρύθηκε το 1593 από τον Μητροφάνη Αγαπητό. Από τα μέσα περίπου του 19ου έως και τις αρχές του 20ου αι. λειτουργούσε στη μονή […]
Ιερά Μονή Κουφής Πέτρας
Δυτικότερα και σε κοντινή απόσταση από τη Μονή Κρεμαστών, επίσης στις πλαγιές του όρους Καβαλλαρά, είναι κτισμένη και η γυναικεία μονή της Κουφής Πέτρας. Μοναδική μνεία για τη μονή στις πηγές αποτελεί η έμμεση αναφορά σε συμβόλαιο της μονής Αρετίου, το έτος 1630, για «τὸν τόπον τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου τῆς Κουφῆς Πέτρας». Η εγκαταλελειμμένη για […]
Ιερά Μονή Αγίου Γεωργίου Βραχασώτη
Αν και η παλαιότερη αναφορά στη μονή ανάγεται το 1549, επί ηγουμενείας Ιωακείμ Κοντοϊωάννη, η χρονολόγηση του τοιχογραφημένου βόρειου κλίτους του καθολικού στον 14ο αι., τοποθετούν την πρώτη χρήση του χώρου σε παλαιότερη περίοδο. Πράγματι η περίοδος ακμής της μονής, όπως διαπιστώνεται από τα σωζόμενα κτίσματα, υπήρξε ο 16ος αι. Το 1558, επί ηγουμενείας Ιωακείμ, […]
Ιερά Μονή Αγίου Γεωργίου Σεληνάρι
Η μονή του Αγίου Γεωργίου του Σελλινάρι, κτισμένη σε απότομη πλαγιά πάνω στην εθνική οδό Ηρακλείου-Αγίου Νικολάου, ιδρύθηκε σύμφωνα με την παράδοση, στη θέση ερημητηρίου στο οποίο διαβιούσαν κατά καιρούς ασκητές. Η σύσταση μονής έγινε σχετικά πρόσφατα, κατά τον 20ο αι. Στην ίδια εποχή ανήκει το κτηριακό της συγκρότημα που αναπτύσσεται σε δυο επίπεδα. Στο […]
Ιερά Μονή Φραρώ
Καθολικό Μοναστήρι του Τάγματος των Φραγκισκανών μοναχών, από το οποίο διασώζεται το μισοερειπωμένο καθολικό του αφιερωμένο στον Άγιο Αντώνιο. Η ίδρυσή του ανάγεται πριν το β΄ μισό του 14ου αιώνα όταν μοναχός σε αυτό ήταν ο Πέτρος Φιλάγρης, μετέπειτα πάπας Αλέξανδρος Ε΄.
Ιερά Μονή Καρδαμούτσας
Το Μοναστήρι είναι αφιερωμένο στον Τίμιο Σταυρό, ιδρύθηκε στα τέλη 16ου αι. και γνώρισε ιδιαίτερη ακμή κατά τον 17ο αι. Το καθολικό χρονολογείται από το 1580, βρίσκεται στο κέντρο της Μονής και είναι ένας απλός καμαροσκέπαστος μονόχωρος Ναός. Γύρω του αναπτύσσονται τα υπόλοιπα κτίσματα της Μονής τα οποία μετά την ανασύσταση της, αναστηλώθηκαν.
Ιερά Μονή Αρετίου
Η μονή ιδρύθηκε στα τέλη του 16ου αι. από τον Μάρκο Παπαδόπουλο, ο οποίος της αφιέρωσε και μεγάλη περιουσία, ικανή για την διαβίωση 12 μοναχών. Την ακμή της κατά τον 17ο αι. βεβαιώνουν τα νοταριακά έγγραφα τα οποία αναφέρονται σε πλήθος συναλλαγών της με άλλα μοναστήρια ή ιδιώτες. Παρά την καταστροφή της από τους Τούρκους […]
