Μνημεία
Ιερά Μονή Αρετίου
Η μονή ιδρύθηκε στα τέλη του 16ου αι. από τον Μάρκο Παπαδόπουλο, ο οποίος της αφιέρωσε και μεγάλη περιουσία, ικανή για την διαβίωση 12 μοναχών. Την ακμή της κατά τον 17ο αι. βεβαιώνουν τα νοταριακά έγγραφα τα οποία αναφέρονται σε πλήθος συναλλαγών της με άλλα μοναστήρια ή ιδιώτες. Παρά την καταστροφή της από τους Τούρκους […]
Ιερά Μονή Βιδιανής
Η μονή Βιδιανής βρίσκεται στην βορειοδυτική πλευρά του Οροπεδίου Λασιθίου. Ιδρύθηκε περίπου στα μέσα του 19ου αι. από τον ιερομόναχο Μεθόδιο Περάκη που υπήρξε και ο πρώτος ηγούμενός της, στη περιοχή του οικισμού των Βίδων, μίας μεγάλης λασιθιώτικης οικογένειας από την οποία πήρε και το όνομά της. Τα λιτά, ισόγεια κυρίως κτίσματα του συγκροτήματος αναπτύχθηκαν […]
Ιερά Μονή Κρουσταλλένιας
Η ίδρυση της μονής Kρουσταλλένιας, στην ανατολική πλευρά του Οροπεδίου Λασιθίου, ανάγεται στην ύστερη βενετική περίοδο, αν και η πρώιμη ιστορία της παραμένει άγνωστη. Κατά την οθωμανική περίοδο αποτέλεσε σημαντικό θρησκευτικό και λατρευτικό κέντρο της περιοχής, ενώ διατηρούσε δημοτικό σχολείο έως τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αι. Παρά το γεγονός ότι καταστράφηκε δύο φορές από […]
Ιερά Μονή Κεράς Καρδιώτισσας
Η ίδρυση και η ιστορία της μονής, της οποίας η πρώτη μνεία ανάγεται το 1333, συνδέεται άρρηκτα με την θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Καρδιώτισσας, η οποία κατά την παράδοση ζωγραφίστηκε από τον άγιο Λάζαρο, μοναχό και αγιογράφο που έζησε την περίοδο της Εικονομαχίας. Η εικόνα την περίοδο της βενετοκρατίας εκλάπη και μεταφέρθηκε στον ναό […]
Ιερά Μονή Γκουβερνιώτισσας
Η Παναγία Γκουβερνιώτισσα, λίγο πριν τον οικισμό Ποταμιές, ιδρύθηκε την πρώιμη βενετική περίοδο και ανήκε κατά τον 14ο αι. στο φέουδο του Laurentius Malipetri. Από τη διαλυμένη σήμερα μονή διατηρούνται τμήματα των κελλιών, κυρίως του 19ου αι., καθώς και το καθολικό στον αρχιτεκτονικό τύπο του ελεύθερου σταυρού με τρούλλο, με τη δυτική κεραία να είναι […]
Ιερά Μητρόπολη Πέτρας και Χερρονήσου
Η Μητρόπολη Πέτρας και Χερρονήσου με έδρα την ιστορική πρωτεύουσα του νομού Λασιθίου, τη Νεάπολη, καταλαμβάνει το ΒΔ τμήμα του νομού Λασιθίου και το ΒΑ τμήμα του νομού Ηρακλείου. Δημιουργήθηκε από την πρόσφατη συνένωση της κατηργημένης από το 1900 Επισκοπής Χερρονήσου και της Μητροπόλεως Πέτρας, πλην της επαρχίας Βιάννου. Η Επισκοπή Πέτρας, αποτελούμενη από τις […]
Ιερός Ναός Αγίου Αντωνίου (Κουτσουράς)
Πολύ μικρός καμαροσκέπαστος ναός οι τοιχογραφίες του οποίου δεν διατηρούνται σε καλή κατάσταση. Ανάμεσα στις παραστάσεις ξεχωρίζει μία σπάνια απεικόνιση της Παναγίας που προσάγει το Χριστό ως μαθητή στον Ιωάννη τον Πρόδρομο.
Ιερός Ναός Αγίων Αποστόλων (Λιθίνες)
Μονόχωρος καμαροσκεπής ναός με πολλές τοιχογραφίες του 1415. Εντυπωσιάζει ο χριστολογικός κύκλος ( ιδιαίτερα ανεπτυγμένος με 17 συνολικά παραστάσεις) και η Δευτέρα Παρουσία.
Ιερός Ναός Αγίου Αθανασίου (Λιθίνες)
Μονόχωρος καμαροσκεπής ναός του 15ου αι. Το 1603, προστέθηκε ο νάρθηκας προκειμένου να φιλοξενήσει τον οικογενειακό τάφο του «ευγενέστατου άρχοντος» Γεωργίου Βλάχου.
Ιερός Ναός Παναγίας (Λιθίνες)
Στον μονόχωρο ναό της Παναγίας, στο μέσο του οικισμού, προστέθηκε κατά την δεκαετία του 1950 στη νότια πλευρά του ένας δίκλιτος ναός. Ο τοιχογραφικός διάκοσμος του παλαιού κλίτους, του 14ου αι., φέρει σκηνές από τον χριστολογικό και θεομητορικό κύκλο με τη σκηνή της Δευτέρας Παρουσίας να καταλαμβάνει όλο τον δυτικό τοίχο. Οι παραστάσεις του Χριστού […]
