Αναζήτηση μνημείων

Το Αγιοφάραγγο εντάσσεται εντός των ορίων και ανήκει στη Μονή Οδηγήτριας. Μέσα στην ευρύτερη περιοχή που ακολουθούσε την αποστολική παράδοση της Εκκλησίας των Γορτυνίων, με ευνοϊκή μορφολογία του εδάφους και ήπιο κλίμα, το Αγιοφάραγγο ήκμασε ως τόπος όπου αναπτύχθηκε ιδιαίτερα ο χριστιανικός μοναχισμός, στη ασκητική εκδοχή του. Το εν λόγω αγιασμένο φαράγγι, μακριά από πόλεις και χωριά, γεμάτο σπήλαια, απόμερα σημεία και απόκρημνες σχισμές των βράχων, έγινε ιδανικός τόπος άνθησης για ασκητές και ερημίτες. Οι αγωνιστές της ερημικής ζωής στο Αγιοφάραγγο ασκούνταν στην κορωνίδα των πνευματικών αγώνων των μοναχών, τη νοερά προσευχή και τη νηπτική εργασία που τα τρία στάδια τους, η κάθαρση, ο φωτισμός και η θέωση περιγράφονται στη φιλοκαλική ασκητική γραμματεία των Πατέρων της Ερήμου. Το υψηλό επίπεδο πνευματικής ζωής που ασκούσαν οι ερημίτες του Αγιοφάραγγου, μαρτυρείται στη γραπτή πηγή που ονομάζεται «Νέο Εκλόγιο». Εκεί αναφέρεται ότι όσιος Γρηγόριος ο Σιναΐτης (1255-1347 μ.Χ.) αποβιβάστηκε στους Καλούς Λιμένες και πήγε στη συνέχεια στο Αγιοφάραγγο, όπου διδάχθηκε από τον όσιο Αρσένιο τον Αγιοφαραγγίτη τα περί νήψεως και ιδιαίτερα τα περί της νοεράς προσευχής. Στην συνέχεια ο όσιος Γρηγόριος αναχώρησε από την Κρήτη μαζί με τον μαθητή του, όσιο Γεράσιμο τον Ευβοέα, πήγε στο Άγιον Όρος, όπου μετάδωσε και δίδαξε την ησυχαστική και νηπτική εργασία. Σήμερα μέσα στο φαράγγι διασώζεται ένας επιβλητικός ναός, του 14ου -15ου αιώνα, του οποίου η μορφή είναι αποτέλεσμα δύο διαδοχικών τρουλλαίων προσθηκών σε ένα μικρό σπηλαιώδη ναό αφιερωμένο στον Άγιο Αντώνιο.