Ιερός Ναός Παλαιοχριστιανικής Βασιλικής Καστρίου (Χερσόνησος)
Στον σύγχρονο οικισμό του Λιμένα Χερσονήσου που έχει κτιστεί πάνω στην αρχαία πόλη Χερρόνησος, έχουν εντοπιστεί τρεις βασιλικές, ενδεικτικές της μεγάλης ακμής του οικισμού και κατά την πρωτοβυζαντινή περίοδο, όταν αποτελούσε και την έδρα της ομώνυμης αρχαίας επισκοπής. Η σημαντικότερη, η βασιλική Β΄ πάνω στον λόφο Καστρί, στο ΒΑ τμήμα της πόλης, είχε αποτελέσει ήδη από τα ελληνιστικά -και συνέχισε να αποτελεί κατά τα πρώτα χριστιανικά- χρόνια τον λατρευτικό πυρήνα της αρχαίας πόλης. Ο χριστιανικός ναός στον τύπο της τρίκλιτης ξυλόστεγης βασιλικής, με αψίδα στην ανατολική πλευρά και νάρθηκα στα δυτικά, έχει κτιστεί πάνω σε κτήριο της ελληνιστικής περιόδου, ίσως τον γνωστό από τις πηγές αρχαίο ναό της Βριτομάρτιδος Αρτέμιδος, και σ’ ένα άλλο ορθογώνιο αδιάγνωστο κτήριο του 4ου μ.Χ. αι., το οποίο φέρει ψηφιδωτό δάπεδο. Η βασιλική των τελών του 5ου αι. διατηρεί αποσπασματικά σωζόμενα ψηφιδωτά δάπεδα, με φυτικά και γεωμετρικά μοτίβα στο κεντρικό κλίτος, τον νάρθηκα και το νότιο ταφικό παρεκκλήσι. Στη ΝΔ γωνία βρίσκεται τάφος με μαρμαροθέτημα και την επιγραφή «ΠΗΓΑΣΙΟΣ ΥΠΕΡ ΥΓΕΙΑΣ ΕΑΥΤΟΥ». Σε άγνωστη χρονική στιγμή πριν το 616 η βασιλική δέχτηκε μία μεγάλη επέμβαση κατά την οποία ανακατασκευάστηκε το τρίβηλο άνοιγμα του κεντρικού κλίτους, ενώ αντικαταστάθηκε μέρος του ψηφιδωτού δαπέδου με πλάκες πωρόλιθου. Η οριστική κατάρρευσή της μάλλον προκλήθηκε από σεισμό κατά την περίοδο βασιλείας του αυτοκράτορα Ηρακλείου (610-641), οπότε στο εξής ο χώρος άρχισε να χρησιμοποιείται για πρόχειρη κατοίκηση.
