Αναζήτηση μνημείων

Ο ναός της Παναγίας Αλμυρής βρίσκεται στην ανατολική πλευρά του ομώνυμου φαραγγιού και σε απόσταση περίπου ενός χλμ. από τον οικισμό Βουρβουλίτης. Πρόκειται για δίκλιτο ναό στο μέσο αυλής γύρω από την οποία διατάσσονται νεόδμητα κτήρια ξενώνων που χρησιμοποιούνται από τους πολλούς προσκυνητές ενός από τα σημαντικότερα προσκυνήματα της ευρύτερης περιοχής. Ο αρχικός ναός, το σημερινό βόρειο κλίτος, αποτελούσε μία μονόχωρη, μάλλον ξυλόστεγη βασιλική της μεσοβυζαντινής περιόδου, όπως μπορούμε να συνάγουμε από τα μορφολογικά του χαρακτηριστικά. Στις επιμήκεις πλευρές του, εσωτερικά και εξωτερικά, διαμορφώνεται με τυφλά αψιδώματα των οποίων τα τόξα πλαισιώνονται από πλίνθινη ταινία. Η συγκεκριμένη διαμόρφωση συναντάται και σε άλλους ξυλόστεγους ναούς της περιόδου, όπως την Παναγία του Απομαρμά και την Παναγία τη Ροδέα. Την πρώιμη βενετική περίοδο, μετά την κατάρρευση της στέγης του ναού από άγνωστη αιτία, ανακατασκευάζεται με θολωτή κάλυψη. Παράλληλα ο ναός τοιχογραφείται τον 13ο αι. με σκηνές του ευαγγελικού και του μαριολογικού κύκλου, όπως διαπιστώνεται από τις λίγες σωζόμενες παραστάσεις στον βόρειο κυρίως τοίχο, τον Ασπασμό της Άννας με την Παναγία στο θόλο και την Κοίμηση στο κεντρικό αψίδωμα. Λίγο αργότερα, ίσως τον 14ο αι., κατασκευάζεται και το νότιο κλίτος, αφιερωμένο σήμερα στο Γεννέσιο της Θεοτόκου, ενώ παράλληλα ανοίγονται και τα τυφλά αψιδώματα του νότιου τοίχου του παλαιού ναού, προκειμένου να επικοινωνούν τα δύο κλίτη. Το κλίτος αυτό επίσης τοιχογραφήθηκε, ενώ συμπεριέλαβε στο εσωτερικό του το σχετικά ρηχό πηγάδι του αγιάσματος που μάλλον ήταν σε λειτουργία ήδη από τη μεσοβυζαντινή περίοδο. Εξαιτίας του υφάλμυρου νερού του το οποίο μάλιστα αναβλύζει περιοδικά, το προσκύνημα πήρε το όνομα Παναγία η Αλμυρή.