βασιλική
Ιερός Ναός Αγίου Τίτου ή Παναγίας Κεράς (Γόρτυνα)
Η πόλη της Γόρτυνας, η πρωτεύουσα της ρωμαϊκής επαρχίας της Kυρηναϊκής (Αφρική) και έδρα του διοικητή της Κρήτης, από τον 4ο μ.Χ. αι. υπαγόταν στο ανατολικό ρωμαϊκό κράτος και αποτελούσε κατά την πρωτοβυζαντινή περίοδο μία ακμαία πόλη και έδρα της αρχιεπισκοπής. Ενδεικτικός της ακμής της, κατά τα πρώτα χριστιανικά χρόνια, είναι ο μεγάλος αριθμός μνημείων […]
Ιερός Ναός Αγίων Δέκα και Τάφοι Αγίων Δέκα (οικισμός Άγιοι Δέκα)
Στο κέντρο του οικισμού των Αγίων Δέκα βρίσκεται μεγάλη τρίκλιτη βασιλική με νάρθηκα και δύο τρουλλαία προσκτίσματα στα ανατολικά, αφιερωμένη στους ομώνυμους αγίους. Ο ναός που φέρει περισσότερες οικοδομικές φάσεις, ανεγέρθηκε μέσα στο ρωμαϊκό αμφιθέατρο της αρχαίας Γόρτυνας στο οποίο μαρτύρησαν οι άγιοι το 250 μ.Χ. επί αυτοκράτορα Δεκίου. Η ίδρυσή του, πιθανόν πάνω στα […]
Ιερά Μονή Απεζανών
Η Μονή Απεζανών βρίσκεται στη δυτική πλευρά της οροσειράς των Αστερουσίων και βόρεια των Καλών Λιμένων σε μία περιοχή με μεγάλη μοναστική παράδοση. Η πρωϊμότερη γνωστή μνεία για τη μονή ανάγεται στα μέσα του 16ου αι., αν και είναι πιθανόν ότι προϋπήρχε. Ο 16ος και ο17ος αι. υπήρξαν περίοδος ακμής και πνευματικής ακτινοβολίας της μονής […]
Ιερά Μονή Αγίας Ειρήνης Κρουσώνα
Το μοναστήρι βρίσκεται νότια του Κρουσώνα, στους πρόποδες του Ψηλορείτη και ήταν ένα από τα πλουσιότερα μοναστήρια κατά τα πρώτα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Αναφέρεται σε έγγραφα του 16ου αι. Το 1822 οι μοναχοί θανατώθηκαν, το μοναστήρι καταστράφηκε και η περιουσία της δόθηκε στη Μονή Κεράς. Η ανοικοδόμηση της μονής έγινε το 1940 και μοναχοί επέστρεψαν […]
Ιερά Μονή Παλιανής
Είναι ένα από τα πιο παλιά μοναστήρια της Κρήτης, νότια του χωριού Βενεράτο και χτίστηκε πάνω στα ερείπια αρχαίου ναού, όπως βεβαιώνουν τα κιονόκρανα που βρίσκονται στον περίβολο της μονής. Είναι αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου και λειτουργεί από τους πρώτους αιώνες της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, ενώ ήκμαζε επί βενετσιάνικης περιόδου. Επί Τουρκοκρατίας έπεσε θύμα της […]
Ιερός Ναός Γενεσίου της Θεοτόκου, Τίμιου Προδρόμου και Αγίου Γεωργίου (Επάνω Επισκοπή)
Μεγάλη τρίκλιτη θολοσκέπαστη βασιλική πιθανότατα χτισμένη στη θέση παλαιοχριστιανικής βασιλικής. Το κεντρικό κλίτος είναι αφιερωμένο στο Γενέσιο της Θεοτόκου και τα πλαϊνά στον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο και στον Άγιο Γεώργιο.
Ιερός Ναός Αγίου Ιωάννη Θεολόγου (Μέσα Μουλιανά)
Ο άρχικος τρίκλιτος ναός ο αφιερωμένος στον Άγιο Ιωάννη, την Παναγία και την Αγία Τριάδα είναι αποτέλεσμα τριών διαδοχικών επεμβάσεων σ’ ένα μονόχωρο τρουλλαίο ναό της μεσοβυζαντινής περιόδου. Την περίοδο της βενετοκρατίας ο ναός επεκτάθηκε με την προσθήκη του νότιου κλίτους, αφιερωμένου σήμερα στον Άγιο Χαράλαμπο. Τον 19ο αι. τα δύο υφιστάμενα κλίτη επεκτάθηκαν προς […]
Ιερός Ναός Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης (Άγιος Κωνσταντίνος)
Δίκλιτη βασιλική του 1315 που είναι αφιερωμένη στους Αγίους Κωνσταντίνο και Ελένη με βυζαντινές εικόνες του 1730-1770 . Το λ’ιθινο κωδωνοστάσιο είναι του 1863.
Ιερός Ναός Αγίου Ιωάννου (Επισκοπή)
Η βυζαντινή βασιλική του Αγίου Ιωάννη στην Επισκοπή είναι πιθανότατα χτισμένη πάνω σε ερείπια παλαιοχριστιανικής βασιλικής. Είναι ξυλόστεγη, τρίκλιτη και πήρε τη σταυροειδή μορφή με τρούλο μετά από καταστροφή του 1303. Οι τοιχογραφίες που σώζονται χρονολογούνται στον 14ο αιώνα.
Παλαιοχριστιανική Βασιλική (Πάνορμο)
Αποτελεί ίσως τη μεγαλύτερη παλαιοχριστιανική βασιλική της Κρήτης και είναι αφιερωμένη στην Αγία Σοφία. Πρόκειται για μια ξυλόστεγη βασιλική με εγκάρσιο κλίτος σε σχήμα Τ, νάρθηκα και αίθριο. Στο κέντρο του αιθρίου υπάρχει μεγάλη δεξαμενή. Το συνολικό της μήκος ανέρχεται σε 54 μέτρα και το πλάτος σε 23 μέτρα. Η βασιλική χρονολογείται στο τέλος του […]
